孫玉龍 范立君
摘 要:《滿洲實錄》是清太祖努爾哈赤實錄的官修史料,又名《清太祖武皇帝實錄》,內(nèi)容涉及努爾哈赤時期的政治、經(jīng)濟、文化、軍事、外交及自然現(xiàn)象等眾多方面,是研究清代歷史的重要文獻。分析《滿洲實錄》內(nèi)容中的殊異征兆的記述有助于深入了解清太祖時期重大歷史事件發(fā)生的背景和當(dāng)權(quán)者對待某些具體歷史事件的真實態(tài)度。本文試圖以《滿洲實錄》為基本資料,對《滿洲實錄》內(nèi)容中的殊異征兆進行歸類并加以探析。
關(guān)鍵詞:滿洲實錄;征兆;價值
中圖分類號:K280.0? 文獻標(biāo)識碼:A? 文章編號:1673-2596(2018)12-0039-06
征兆是事情發(fā)生前顯露出來的跡象,是預(yù)感到的或即將出現(xiàn)的跡象?!稘M洲實錄》內(nèi)容中有多處殊異征兆的表述。這些殊異征兆貫穿于《滿洲實錄》文本的始終,殊異征兆的敘述增強了《滿洲實錄》的敘事色彩,彰顯了創(chuàng)作者的創(chuàng)作意圖。本文試圖對《滿洲實錄》內(nèi)容中多處殊異征兆進行考察,結(jié)合努爾哈赤時期這些重大歷史事件發(fā)生的背景,探析《滿洲實錄》創(chuàng)作的真實意圖。
一、《滿洲實錄》中殊異征兆的分類
翻看《滿洲實錄》會發(fā)現(xiàn)全文有十余處殊異征兆的表述,把這些殊異征兆的表述歸納起來,大致可以分為四類:
(一)和努爾哈赤本人及其兒子征戰(zhàn)有關(guān)的
《滿洲實錄》中有7處殊異征兆的表述與努爾哈赤本人及其兒子的征戰(zhàn)有關(guān),這些征兆發(fā)生在征戰(zhàn)之前或者征戰(zhàn)中,預(yù)示著建州女真的勝利。
預(yù)示戰(zhàn)勝的祥瑞在《滿洲實錄》中第一次出現(xiàn)是在努爾哈赤派遣兀里堪勘察敵情的時候。
滿文:
taizu sure beile urikan gebungge niyalma be dergi golo , de karun gene seme unggihe , urikan karun geneme , sure beilei tehe hecen ci emu tanggv bai dubede isinafi , emu dabgan de geren gaha? urikan i julergi be ladurame jamarame julesi unggirakv , amasi baderehe de gaha meni meni fakcafi ekisaka jailambi seme geli? urikan geneki seci , geren gaha geli dere yasa be ladurame jamarame unggirakv ofi, urikan amasi bederefi gaha heturehe be sure beile de alaha manggi,, taizu sure beile urikan be jaka gebungge bai jugvn be genefi hunehe goloi ergide karun tuwana seme unggihe,,[1]
譯文:
太祖聞之,遣兀里堪東探約行百里至一山嶺,烏鴉群噪不容前往,回時則散,再往群鴉撲面。兀里堪遂回,僃述前事。太祖曰:“可從扎喀向渾河探之?!?/p>
九部來犯之際,勘察敵情后,在回復(fù)袞代皇后問詢的時候,努爾哈赤解釋了安睡的原因:“我承天命,各守國土,彼不樂我安分,反無故糾合九部之兵欺害無辜之人,天豈佑之?”
勘察敵情的路上,群鴉阻止了兀里堪前行的路,為努爾哈赤指明了勘察的方向,這一征兆與努爾哈赤闡釋安睡原因中的“承天命”“天佑之”相呼應(yīng),印證了后金大敗九部之兵的正義性。
預(yù)示戰(zhàn)勝的祥瑞在《滿洲實錄》中第二次出現(xiàn)是在建州女真滅輝發(fā)部之前。
滿文:
uyun biyai ice ninggun de usiha ci siren tucifi xun dekdere ergi hoifai gurun i teisu sumapi jakvn dobori sabufi nakaha, jai geli xun tuhere ergide usiha ci siren tucifi emu biya funceme bihe, tere fonde hoifai gurun i baiindari beilei uksun i ahvn deo i niyalma yehei gurun i narimbulu beile de ubaxame genere jakade, gaxan i niyalma geli ubaxaki seme gisurere be baiindari beile donjifi, taizu kundulen han de cooha baime ini nadan amban i juse be damtun benjire jakade,, ini beye de banjiha jui be yehei narimbulu beile de damtun unggihe,,
babe bekileme ilarsu hoton araha, yehe de damtun benehe jui be amasi gamaha manggi, taizu kundulen han geli elcin takvrafi sini yehe de bihe jui be baha kai, te ainambi sehe manggi, baiindari beile babe bekileme jabdufi uthai gvwaliyaka manggi, taizu kundulen han cooha gaifi, hoifai gurun be dailame uyun biyai ice uyun de jurafi juwan duin de isinafi, hoifai gurun be kafi afame gaifi hoton i ejen baiindari beilei ama jui geren cooha be wafi, irgen be dahabufi cooha bederehe, hoifai gurun tereci umesi gukuhe,,[2]
譯文:
九月六日夜,有氣從星出,向東直沖輝發(fā)國,七八夜方?jīng)]。又有氣自西方從星出,月余方?jīng)]。時輝發(fā)國拜音達里貝勒族眾多投赴葉赫,其部屬亦有叛謀。拜音達里聞之,以七臣之子為質(zhì),借兵于太祖。復(fù)以子與納林布祿為質(zhì)。
遂將城垣修筑三層以自固,質(zhì)于葉赫之子亦撤回。于是太祖復(fù)遣使曰:“今質(zhì)子已歸,汝意又何如也?”拜音達里恃城垣已固,遂絕親。太祖即于九月九日率兵往伐其國,十四日兵到即時克之。殺拜音達里父子,屠其兵,招服其民,遂班師。輝發(fā)國從此滅已。
女真人崇尚自然,認(rèn)為萬物有靈。自然界的風(fēng)、雨、雷、電、日、月、星辰都是他們崇拜的對象,自然現(xiàn)象的變化自然也是上天給予的警示?!坝袣鈴男浅觯驏|直沖輝發(fā)國”是上天對輝發(fā)國“不仁”的告誡,也是后金即將消滅輝發(fā)國的征兆。
預(yù)示戰(zhàn)勝的祥瑞在《滿洲實錄》中第三次出現(xiàn)是在建州女真滅烏拉部之前。
滿文:
juwan biyai ice inenggi, taizu kundulen han abka de ihan wafi tu weceme tucifi tuwaci, xun dekdere ergi ci abka ci xanggiyan lamun siren sumafi, ulai amba hecen i amargi de hadahabi, tubede ilan dedume babai jeku be tuwa sindame manabume bisire de ulai bujantai beile inenggi oci cooha gaifi hecen ci tucifi birai dalin de bakcilame ilimbi, dobori oci hecen de dosifi bedenembi,,
jorgon biyade abkai siren ulai gurun i ergici tucifi, manju gurun i taizu kundulen han i tehe booi julergi leosei julergi be duleme hvlan hadai juleri isinaha bihe,,[3]
譯文:
十月初一日太祖出營,以太牢告天祭旗。忽見東南有氣青白二色直沖烏拉城北。我兵屯留三日,遣兵四出盡焚其糧。烏拉兵日則出城對壘于河邊,夜則入城歇息。
十二月有白氣起自烏拉國,越太祖宮樓南直至呼蘭山。
在征戰(zhàn)中努爾哈赤怒而言“蒙皇天眷助”以進戰(zhàn),使得軍士皆“奮勇沖擊”,奪取烏拉。
預(yù)示戰(zhàn)勝的祥瑞在《滿洲實錄》中第四次出現(xiàn)是在努爾哈赤到撫順?biāo)蜁鴨栕铩葜]李永芳之時。
滿文:
taizu kundulen han ini beye daiming gurun i fuxun xo hoton de bithe beneme geneme, orin sunja i inenggi gure gebungge bigan de isinaha manggi, cimari erde xun tucime gvlmahvn erin de xun i juwe dalbaci duka arame fulgiyan niowanggiyan siren sucufi hanci dahalame yabumbi, tere siren be safi, Taizu kundulen han geren be gaifi abka tere siren de hengkilehe manggi, dahara siren ilifi tutaha, tereci genefi fuxun xo hoton de orin ninggun i cimari buduri erin de isinaha manggi,,[4]
譯文:
太祖親自斎書詣?chuàng)犴標(biāo)诙迦罩烈粫缫疤?,名古叻。卯時日出兩旁如門,青赤二色祥光垂照,隨行不已。太祖一見遂率眾拜之,其光乃止。二十六日辰時至撫順?biāo)?/p>
書的內(nèi)容是問罪大明國,努爾哈赤還要親自冒險前往撫順?biāo)?。送信不久就安全返回。送信途中見到了祥瑞的征兆?/p>
預(yù)示戰(zhàn)勝的祥瑞在《滿洲實錄》中第五次出現(xiàn)是在建州女真準(zhǔn)備征窩集部東額赫庫倫城之前。
滿文:
juwan biyai ice duin i inenggi aba genefi muki gebungge bade dedufi, jai cimari genere de ice sunja i inenggi gvlmahvn erin de abka de xun i juwe dalbaci fulgiyan niowanggiyan siren xun i teisu xanggiyan lamun siren ilan jurgan i gocifi duka arafi han be hanci dahalame bihe manggi, han geren be gaifi tere siren de hengkilehe manggi, tereci dahalara siren nakaha, omxon biya de taizu kundulen han juwe minggan cooha unggifi dergi mederi weji i aiman ci wesihun, ehe kuren be dailame genefi gvnaka kuren i niyalma be daha seci daharakv oci, cooha faidafi buren burdame ilarsu ulan be fekume dabafi jase be tatami efulefi hoton be afame gaifi jakvn tanggv niyalma be waha, tumen olji baha dahaha niyalma be sunja tanggv boigon arafi gajime cooha bederehe,,[5]
譯文:
十月初四日出獵宿于穆奇,次日卯時日兩旁有青赤色祥光又對日有青白光三道繞日似門隨太祖而行,太祖率眾拜之,其光遂止。十一月太祖遣兵二千征窩集部東額赫庫倫城,至固納喀庫倫,招之不服。遂吹螺布兵,拆其柵,越三層壕,攻取其城。殺人八百,俘獲萬余,收降五百戶而回。
收服窩集部東額赫庫倫城使得建州女真的實力進一步增強。
預(yù)示戰(zhàn)勝的祥瑞在《滿洲實錄》中第六次出現(xiàn)是在建州女真準(zhǔn)備征明國之前。滿文:
suwayan morin abkai fulinggai taizu genggiyen han i ilaci aniya, aniya biyai dulin ba be hafu suwayan genggiyen siren gocika bihe, tere siren onco juwe ci, golmin biya ci wesihun ninggun da, fusihvn juwe da funceme bihe, tere siren be safi han beise ambasai baru hendume, suwe te ume kenehunjere, ere aniya bi ainaha seme nakarakv, daiming gurun be urunakv dailambi seme henduhe,,[6]
譯文:
戊午天命三年正月十六日晨有青黃二色氣直貫月中,此光約寬二尺,月之上約長三丈,月之下約丈余。帝見之,謂諸王大臣曰:“汝等勿疑,吾意已決,今歲必征明國。”
滿文:
orin ilan de cooha bedereme siyari gebungge bigan de isinjifi ing ilifi deduhe, tere yamji xun tuhere ergi ci xun dekdere baru hetu lasha sahaliyan lamun siren gocika bihe, tereci bedereme jifi orin ninggunde amba hecen de dosika,,[6]
譯文:
二十三日兵宿于謝哩甸,是晚,自西向東有青黑氣二道橫亙天上,二十六日還國。
努爾哈赤在征討大明國的“七大恨”中的第七條即明國幫助哈達又侵犯建州,以致“逆天意”。努爾哈赤興兵因“合天意”,“欺凌至極,實難容忍”。此刻出現(xiàn)的征兆從道義上增強了興師征明的合理性。
預(yù)示戰(zhàn)勝的祥瑞在《滿洲實錄》中第七次出現(xiàn)是在建州女真準(zhǔn)備取沈陽之前。
滿文:
ilan biyai juwan de, taizu genggiyen han, beise ambasa geren cooha be gaifi daiming gurun be dailame wan kalan cooha ing ni tehereme hashalara de hashan be gemu weihu de tebufi hunehe bira be wasime, muke i xen yang hecen be gaime amba cooha juraka, juwan emu i dobori, cooha dulime genere de, xun tuhere ergici xun dekdere baru xanggiyan lamun siren, biyai kuwaran i amargi i tulergi be gocifi, biyai julergi de isinafi nakaha,,[7]
譯文:
三月初十日,帝自將諸王大臣領(lǐng)大兵取沈陽,將柵木、云梯、戰(zhàn)車順渾河而下,水陸并進。至十一日夜行,見青白二氣自西向東繞月暈之北至南面而止。
沈陽是東北重鎮(zhèn),征戰(zhàn)前出現(xiàn)的征兆增強了軍隊的士氣。
(二)與周圍部落歸降有關(guān)的
隨著建州女真軍事實力的壯大和征戰(zhàn)的不斷勝利,建州女真附近的不少女真部落陸續(xù)歸順建州女真。在《滿洲實錄》的記載中,共有兩次部落歸降出現(xiàn)征兆的表述?!稘M洲實錄》中第一次出現(xiàn)預(yù)示周圍部落歸降的祥瑞征兆是在招服音達琿塔庫喇喇、諾壘實喇忻三處路長40人的時候。
滿文:
manju gurun i taizu genggiyen han, darhan hiya, xongkoro baturu juwe amban de juwe minggan cooha be afabufi, dergi mederi sahaliyan i aiman be dailame unggihe, darhan hiya, xongkoro baturu han i hese be alime gaifi, nadan biya I juwan uyun de cooha jurame genefi, ulgiyan gebungge bira de isinafi, juwe tanggv weihu sacifi, muke olhon juwe jugvn i dosifi, birai amargi birai julergi uhereme gvsin ninggun gaxan be gaifi, sahaliyan ula i bira i julergi dalin i fodorogon i gebungge gaxan de ing iliha, tere sahaliyan ula yaya aniya, omxon biya i tofohon orin de juhe jafambihe, xunggari ula omxon biya i juwan, tofohon de juhe jafambihe, tere aniya juwan biya i ice de, cooha genehe darhan hiya, xongkoro baturu tuwaci sahaliyan ula wa ba juhe jafahakvbi, tehe gaxan i teisu bira onco juwe ba bi, hetu lasha kiyoo caha gese, onco okson juhe jafahabi, cooha i ambasa geren cooha gemu ferguweme hendume, yargiyan i abka aisilafi kiyoo cahabikai seme urgunjeme tere ba be cooha doofi, sahaliyan i aiman i juwan emu gaxan be gaifi, amasi cooha bedereme ineku babe doome jici juhe gemu efujehebi, terei wargi jaka geli nendehe adali juhe jafahabi, tere babe cooha doome bedereme jihe manggi juhe gemu sindafi an i jafara omxon biya de jai dasame juhe jafaha, tereci indahvn takvrara golo, nooroi golo, sirahin i golo, ere ilan golo i dehi amban be dahabufi cooha bederefi,,[8]
譯文:
帝遣達爾漢轄、碩翁科羅二將領(lǐng)兵二千征東海薩哈連部。二將承命于七月十九日起兵,行至兀爾簡河,造船二百只,水陸并進,取沿河南北寨三十有六,至薩哈連江南岸佛多羅袞寨安營。初薩哈連江每年十一月十五二十中間方結(jié)冰,松阿里河十一月初十十五中間方結(jié)冰。是年十月初一日,達爾漢轄、碩翁科羅二人兵至其處,見薩哈連江水未結(jié),獨對寨之處河寬二里橫結(jié)冰橋一道,約六十步,將士皆奇之,忻然相謂曰:“此實天助一橋也?!鳖I(lǐng)兵渡之,取薩哈連部內(nèi)寨十一處。及兵復(fù)回,其冰已解矣。迤西又如前結(jié)冰一道,已渡冰復(fù)解。后至十一月應(yīng)時始結(jié)。又招服音達琿塔庫喇喇、諾壘實喇忻三處路長四十人,遂回兵至十一月初七日入城。
預(yù)示周圍部落歸降的祥瑞在《滿洲實錄》中第二次是在招服海瑚爾哈部的時候。
滿文:
orin uyun i cimari tasha erin de xun dekdere julergi hoxoi ergi ne ci xanggiyan siren tuqifi abka de hadaha, tere siren amba jangkv i adali, dube ergi narhvn hotohon bihe, golmin gvsin da, muwa juwe da bihe,, juwan biya juwan emu de sunjaci ging ni dube de, tere xanggiyan siren i xun dekdere ergi usiha ci onco emu da xanggiyan siren tucifi dube ergi daiming gurun i baru bihe, tere na ci tucike xanggiyan siren, usiha de siren tucike, duici inenggi juwan duin i cimari ci jai sabuhakv, juwan emuci siren tucike usiha dobori dari nadan usihai baru gurime geneme orin uyun i inenggi sabufi nadan usihai uncehen i dubei emu usihai amargi be duleke, tereci jai sabuhakv ,,juwan juwe de dergi mederi goloi hvrgai aiman i nakada gebungge amban ujulafi tanggv boigon be gajime dahame jimbi seme donjifi juwe tanggv niyalma be okdome unggifi gajime jime orin de isinjiha,,[9]
譯文:
二十九日寅時,東南有一道白氣自地沖天,形如大刀,約長十五丈,寬丈余。十月十一日五更時,東南更有白氣自星出,約寬五尺,直沖明國。至十四日后不見。其出氣之星每夜向北斗漸移。至二十九日直越北斗柄,自此以后不見。十二日聞東海海瑚爾哈部長納喀達率民百戶來降,命二百人迎之,二十日至。
(三)與后金著名大臣逝世有關(guān)的
在《滿洲實錄》第八卷中有多處對后金大臣去世的敘述,其中在敘述費英東逝世的時候加入了征兆的表述,努爾哈赤對費英東的逝世痛心疾首,文字表述也特別詳盡。
滿文:
ice jakvn de bonio erin de hashvn ergi gvsai ejen zung bing guwan hergen i uju jergi amban fiongdon jargvci nimeme akv oho susai nadan se bihe, fiongdon jargvci suwan gebungge bai niyalma bihe, geren be gaifi dahame jidere jakade genggiyen han uju jergi amban obufi jai geli han ni jui argatu tumen beile sargan jui be bufi omolo hojihon obuha bihe, mujilen sijirahvn tondo han i muribuha babe sahade uthai hvsutuleme murime tafulame be wacihiyame baturu hvsun be tucibume gurun i doro de aisilaha fiongdon jargvci akv ojoro de gehun galaka abka iliha andan de emu farsi tugi banjifi, abka tungken dure gese akjan talkiyan aga bono sasa deribufi, dartai andan de galandarangge, fiongdon jargvci akv oho, manju gurun de unenggi sain amban bihe,,[10]
譯文:
初八日申時,左固山一品總兵官費英東卒,年五十七,蘇完人也。初率眾來歸,帝授一品總兵,以皇子阿爾哈圖圖們貝勒女妻之。秉心正直。凡上有闕式處極言爭之,盡心竭力以輔國政。臨終時天色明朗,忽起片云,驚雷、掣電、雨雹齊降,霎時而霽,遂卒。誠滿洲之良臣也。
(四)堂子謁天禱告
努爾哈赤在遇有重大事件或者盟誓的時候都要宰殺黑牛白馬為牲,率領(lǐng)群臣在堂子謁天禱告,這一細節(jié)在《滿洲實錄》有明確的記載。
滿文:
genggiyen han soorin ci ilifi abka de hiyan dabufi beise ambasa be gaifi ilan jergi niyakvrafi uyun jergi hengkilefi, han amasi bederefi soorin de tehe manggi, geren beise ambasa meni meni gvsa be gaifi se baha seme hengkilehe,,[11]
譯文:
帝于是離座當(dāng)天焚香,率諸王大臣三叩首畢升殿,諸王大臣各率固山叩賀。
滿文:
ere nadan amba koro de dain deribumbi seme bithe arafi abka de hengkileme bithe deijihe,,[12]
譯文:
故以此七恨興兵祝畢,拜天焚表。
滿文:
ilan biyai orin jakvn i cimari abka gerenggele tasha erin de abkai boco sohon sorofi, niyalma i cira gemu soroko bihe, han yamun de tucifi tehe manggi, muduri erin de genggiyen oho,,[13]
譯文:
三月二十八日寅時,天有黃色,人面映之皆黃。太祖升殿至辰時方明。
堂子是努爾哈赤時代重要的謁天場所。最高統(tǒng)治者汗在此向上天禱告,目的是獲取天神的庇佑,以此籠絡(luò)部眾,強化汗的權(quán)威。
二、殊異征兆背后的真實意圖
建州女真人口在女真各部中并不是最多的,為了聚集部眾,將軍心凝聚起來,努爾哈赤在率部征戰(zhàn)前都要對部眾和大臣進行戰(zhàn)前動員,以“天佑”來鼓舞部眾士氣并增強建州女真征戰(zhàn)的合理性。努爾哈赤認(rèn)為自己的行動是順天意的,即“蒙皇天眷助”“順承天命”,因而征戰(zhàn)必得“天佑”。將征伐的對方說成“欺害無辜,天厭之”,“上天罪彼”,因此“必受其殃”。而面對明王朝,努爾哈赤更是以七大恨作為征戰(zhàn)的檄文:“夫天下之國互相征伐,合天心者勝而存,逆天意者敗而亡?!薄跋纫蚝魝惒繒治?,始興兵。因合天意,天遂厭呼倫而佑我也。明國助天罪之,葉赫如逆天……欺凌至極,實難容忍,故以此七恨興兵?!敝螅白.叞萏旆俦怼?。無論是面對實力相當(dāng)?shù)呐娓鞑窟€是面對實力異常強大的明王朝,努爾哈赤在征戰(zhàn)之前都借助天意來激勵部眾。建州女真會把征戰(zhàn)所得用于改善部眾的物質(zhì)生活,而得“天佑”又極大地振奮了精神,因此建州女真的部眾都愿意跟隨努爾哈赤父子征戰(zhàn),并取得一次次的勝利。
女真人信奉薩滿教,他們認(rèn)為上天是宇宙中萬物的主宰,自然界的風(fēng)、雨、雷、電、日、月、光、星辰等都是他們崇拜的對象,自然現(xiàn)象的變化自然也是上天給予的警示。女真人將自然現(xiàn)象與努爾哈赤的征戰(zhàn)聯(lián)系在了一起,認(rèn)為努爾哈赤是女真的真汗,是人世間的統(tǒng)治者。上天給予的警示,是幫助人世間至高無上的努爾哈赤汗統(tǒng)一女真各部,征服大明王朝。努爾哈赤自身也認(rèn)為自己征服女真各部是上天的安排,自己是在按照天意去做,必然得到上天的垂青。因此在征戰(zhàn)過程中,努爾哈赤經(jīng)常對兒子以及部屬說“天佑”,自己的征戰(zhàn)是“順承天命”之戰(zhàn),被征戰(zhàn)的對象則因不施仁義,是遭“天譴”的。努爾哈赤在征戰(zhàn)的間隙以及即位時都要祭天,拜祭堂子。這些都是薩滿教信仰在《滿洲實錄》中的表露。
三、《滿洲實錄》中殊異征兆與建洲女真信仰及習(xí)俗的關(guān)系
殊異征兆貫穿于《滿洲實錄》的始終,毫不夸張地說,《滿洲實錄》是帶有氣象信息的建州女真強大過程的歷史記錄。深入探究《滿洲實錄》中的殊異征兆,可以發(fā)現(xiàn)這些征兆與滿族特有的民族習(xí)性有很大關(guān)系。
建洲女真分布于牡丹江、綏芬河及長白山一帶,山區(qū)是他們生活的主要環(huán)境。建洲女真具有發(fā)達的漁獵經(jīng)濟,漁獵經(jīng)濟是其主要經(jīng)濟形態(tài),因此建州女真對氣候天文特別關(guān)注,努爾哈赤及其部眾在征戰(zhàn)中也必然會關(guān)心當(dāng)時的天氣變化。而當(dāng)時的天氣變化特別是殊異征兆出現(xiàn)的時候,努爾哈赤及其部眾會將這些征兆和戰(zhàn)爭聯(lián)系在一起,并在戰(zhàn)后把這些征兆同戰(zhàn)爭一起記錄下來,供后人查閱?!稘M洲實錄》也是這樣,十分重視天文現(xiàn)象,并與戰(zhàn)爭聯(lián)系起來,把它作為上天旨意記錄下來。
《滿洲實錄》具有很深建州女真的薩滿意味,因為對自然萬物的崇拜、對上天的敬畏是薩滿教的核心內(nèi)容;萬物有靈、把自然界各種自然現(xiàn)象都看作是神的意旨就是薩滿教信仰的體現(xiàn)?!稘M洲實錄》雖然是官修的史書,但其中的“殊異征兆”卻從側(cè)面反映了建州女真的信仰形態(tài),值得我們?nèi)テ肺丁?/p>
《滿洲實錄》反映了建州女真真實的生活狀況和建州女真部眾的生活習(xí)慣。處于漁獵文化時代的建州女真人重視自然環(huán)境,對自然現(xiàn)象有著敏銳的觀察力,對于自然界出現(xiàn)的殊異征兆會運用生活中積累的經(jīng)驗加以判斷與解釋。平淡無奇的文字表述卻攜帶著濃郁漁獵文化元素,折射著建州女真人的生活習(xí)慣。
《滿洲實錄》記錄的是建州女真的起源以及努爾哈赤統(tǒng)一女真各部、建立后金政權(quán)的歷史。在統(tǒng)一女真各部以及征戰(zhàn)大明的歷史敘述中,《滿洲實錄》大量描述了戰(zhàn)爭之前以及征戰(zhàn)過程中出現(xiàn)的殊異征兆,將這些殊異征兆的表述收集歸納起來,我們會看到建州女真的強大的歷史?!稘M洲實錄》不僅是一部記錄真實的史書,也是一部具有濃郁文學(xué)色彩的文學(xué)佳作。
參考文獻:
〔1〕遼寧省檔案館.滿洲實錄(卷二)[M].沈陽:遼寧教育出版社出版,2012.88.
〔2〕遼寧省檔案館.滿洲實錄(卷三)[M].沈陽:遼寧教育出版社出版,2012.134.
〔3〕遼寧省檔案館.滿洲實錄(卷三)[M].沈陽:遼寧教育出版社出版,2012.156.
〔4〕遼寧省檔案館.滿洲實錄(卷四)[M].沈陽:遼寧教育出版社出版,2012.167.
〔5〕遼寧省檔案館.滿洲實錄(卷四)[M].沈陽:遼寧教育出版社出版,2012.178.
〔6〕遼寧省檔案館.滿洲實錄(卷四)[M].沈陽:遼寧教育出版社出版,2012.193.
〔7〕遼寧省檔案館.滿洲實錄(卷六)[M].沈陽:遼寧教育出版社出版,2012.308.
〔8〕遼寧省檔案館.滿洲實錄(卷四)[M].沈陽:遼寧教育出版社出版,2012.190.
〔9〕遼寧省檔案館.滿洲實錄(卷五)[M].沈陽:遼寧教育出版社出版,2012.220.
〔10〕遼寧省檔案館.滿洲實錄(卷六)[M].沈陽:遼寧教育出版社出版,2012.295.
〔11〕遼寧省檔案館.滿洲實錄(卷四)[M].沈陽:遼寧教育出版社出版,2012.186.
〔12〕遼寧省檔案館.滿洲實錄(卷四)[M].沈陽:遼寧教育出版社出版,2012.201.
〔13〕遼寧省檔案館.滿洲實錄(卷四)[M].沈陽:遼寧教育出版社出版,2012.172.
(責(zé)任編輯 王文江)